Là giáo sư giảng dạy tại khoa Kiến trúc đại học Tokyo, Kenzo
Tange từng dạy Kisho Kurokawa, kiến trúc sư thiết kế bảo tàng Van Gogh
danh tiếng ở Hà Lan và sân bay Kuala Lumpur. Fumihiko Maki, kiến trúc sư
của tòa nhà Spiral quận Omotesando, Tokyo, người đoạt giải Pritzker
1993, là một học trò khác của ông.Kenzo Tange cũng từng là giáo sư thỉnh
giảng tại học viện công nghệ Massachusetts, giảng viên tại Harvard,
Yale, Princeton, Washington, học viện công nghệ Illinois, đại học
Caliornia ở Berkerley và các đại học tại Alabama và Toronto. Kenzo vinh dự nhận giải thưởng
cao quý của làng kiến trúc, giải thưởng Pritzker vào năm 1978, khi ở
tuổi 74.
Như đã nói, ông là người tiên
phong, dẫn đường cho công cuộc tái thiết Nhật Bản từ tro tàn của Thế
chiến II và góp phần tạo dựng một bộ mặt nước nhật như bây giờ. Người
Nhật có lẽ không bao giờ quên ơn Kenzo. Và chính Kenzo cũng coi công
việc đó như là một niềm vui, một sự cống hiến đầy sảng khoái. Ông đã
nói: "Tôi cảm thấy rất may mắn được thấy sự chuyển mình của
Nhật Bản từ sự tàn phá do chiến tranh đến sự phồn thịnh hiện giờ.Tự coi
mình đã có nhiều đặc ân, tôi thấy phải biết ơn những cơ hội tôi có được
để làm việc trong những dự án đầy hứng thú như thế. Vẫn còn nhiều việc
tôi muốn hoàn thành.Tôi không mong lặp lại những gì mình đã làm; Tôi
thấy mỗi dự án trước là một bước đệm cho dự án tiếp theo, luôn phải tiến
lên phía trước, từ quá khứ bước tới tương lai luôn biến đổi. Đó là thử
thách của tôi".
Phong cách kiến trúc của ông là sự pha trộn hài hòa giữa kiến trúc hiện đại và kiến trúc cổ truyền Nhật Bản. Có thể thấy sự thanh đạm và tao
nhã trong hầu hết các công trình- đặc thù tính chất Nhật Bản.
Đôi điều về người
con vĩ đại của Nhật Bản:
Tange Kenzo
(tiếng Nhật: 丹下健三, Tange Kenzō, Hán-Việt: Đan-hạ Kiện-tam; 4 tháng 9, 1913 ? 22 tháng 3, 2005) là một kiến trúc sư người Nhật. Ông được
coi là một trong số những người làm nên bộ mặt của kiến trúc thế kỉ 20.
Tange sinh ra tại một làng quê nhỏ tại Imabari, đảo Shikoku.
Năm 1935,
Ông theo học khoa kiến trúc, Đại học
Tokyo.
Năm 1946, Tange trở thành trợ lí
giáo sư tại
Đại học Tokyo và thành
lập xưởng thực nghiệm Tange.
Trong số những sinh viên của ông có Maki
Fumihiko, Kamiya Koji, Isozaki Arata, Kurokawa
Kisho và Taneo Oki.
Năm 1951,
Tange thắng cuộc thi tái thiết thành phố Hiroshima. Công trình công viên Hòa bình
và Trung tâm là biểu tượng cho sự hòa bình lâu dài của thành phố.
Năm 1959, ông hoàn thành luận án tiến
sĩ với đề tài "Cấu trúc không
gian một đô
thị lớn", một diễn giải cho cấu trúc
đô thị dựa
trên nền tảng của lộ trình giao hoán của con người từ nhà đến nơi làm
việc và ngược lại.
Đồ án "Vịnh Tokyo 1960" của nhóm Tange là một câu trả lời hợp
lí cho các vấn đề trên, thông qua việc xem xét bản chất tự nhiên của
cấu trúc đô thị, từ đó cho phép phát triển và thay đổi. Đồ án này nhận
được sự quan tâm trên toàn thế giới, với những ý tưởng mới về việc phát
triển đô thị trên mặt vịnh Tokyo, cùng với việc sử dụng các cầu,
các đảo nhân tạo, các bãi đỗ xe nổi... Tất cả được tích
hợp trong một cấu trúc hạ tầng khổng lồ với các đối tượng là các modun
cài cắm (plug-in). Đồ án "Vịnh Tokyo 1960" được xem là một mẫu mực điển
hình cho sự phát triển của học thuyết Siêu cấu
trúc giai đoạn
đó (Megastructure) và được coi là đồ án kinh điển
của chủ nghĩa không tưởng.
Dự án cho Tokyo 1960
Năm 1961, Tange Kenzo thắng giải trong cuộc thi
thiết kế nhà thi đấu quốc gia Yoyogi cho Thế vận hội Mùa hè 1964 tại Tokyo. Công trình này được coi là một
trong số những công trình đẹp nhất thế kỉ 20.
Mặc dù việc trở thành một kiến
trúc sư vượt quá những giấc mơ táo bạo nhất khi còn niên thiếu, nhưng chính những tác phẩm của Le Corbusier đã thổi bùng lên mơ ước
của ông, để vào năm 1935, ông trở thành sinh viên khoa Kiến trúc đại học
Tokyo. Le Corbusier là nhân tố quan trọng hình thành lên một kiến
trúc sư Kenzo mà chúng ta đã biết. "Tôi đã chọn kiến trúc
cho mình khi tôi thấy thiết kế của Le Corbusier (kiến trúc sư Thụy Sĩ)
trên một tạp chí Nhật Bản vào những năm 1930", một lần ông đã nói
với Reuters.
Những ảnh hưởng thẩm mỹ khác gồm
bậc thầy nghệ thuật Phục Hưng Italia Michelangelo và kiến trúc sư Mỹ gốc
Đức của thế kỷ 20 Walter Gropius.
Sau
khi tốt nghiệp khoa Kiến trúc Đại học Tokyo,
ông làm việc 4 năm tại văn phòng của Kunio Maekawa, một học trò quan
trọng của Le Corbusier. Năm 1942, ông trở lại Đại học Tokyo và trở thành trợ giảng từ năm 1946. Ông
thành lập xưởng Tange nơi các kiến trúc sư trẻ như Sachio Otani, Takashi
Asada, Taneo Oki, Fumihiko Maki, Koji Kamiya, Arata Isozaki, và Kisho
Kurokawa trao đổi rất nhiều ý tưởng. Giảng dạy và trao đổi ý tưởng một
cách chủ động với nhiều người trên toàn thế giới, Kenzo Tange đã thấm
nhuần động lực sống Nhật Bản và thế giới. Quan hệ của ông với c ác học
giả và nghệ sĩ đã tạo cảm hứng cho công việc sáng tạo xuyên suốt sự
nghiệp trải dài gần ba phần tư thế kỷ của mình.
Năm 1949, Kenzo Tange là người thắng cuộc trong cuộc thi
thiết kế Công viên Hòa Bình và Trung tâm Hòa Bình ở Hiroshima, thành phố
bị phá hủy trong cuộc tấn công nguyên tử đầu tiên của thế giới.Thiết kế
bao gồm một bảo tàng được xây dựng tại điểm nơi quả bom được thả xuống
vào ngày 6 tháng 8 năm 1945.
Năm 1951, ông trình bày ý tưởng của mình về trung tâm Hiroshima tại Hội thảo Quốc tế Kiến trúc Hịên đại
(CIAM) tại London. Ông
đã đạt niềm mơ ước gặp mặt các nhân vật lớn như Le Corbusier, Walter
Gropius, Jose Louis Sert cùng nhiều kiến trúc sư thế giới khác.Công viên
và trung tâm hòa bình của ông đã biến thành phố Hiroshima thành biểu
tượng cho ước vọng hoà bình của con người.
Ảnh hưởng mạnh mẽ bởi kiến trúc truyền thống, những thiết kế thời kỳ đầu của Kenzo Tange cố
gắng kết hợp chủ nghĩa hiện đại với hình thức kiến trúc truyền thống
Nhật Bản. Từ những năm 1960, những ý tưởng về bản chất cấu trúc đô thị
(dự án trung tâm Tokyo năm 1960), thể hiện một sự thay đổi từ chủ nghĩa
thuần công năng sang chủ nghĩa kết cấu. Ông từ bỏ chủ nghĩa địa phương
trước đó bằng phong cách quốc tế . Mặc dù phong cách của ông biến đổi
qua thời gian, Kenzo Tange vẫn kiên định sản sinh các thiết kế dựa trên
một trật tự kết cấu trong sáng. Liên hệ rất gần với phong trào Chuyển
hóa luận vì những tư tưởng mang tính chức năng luận nhưng Kenzo Tange đã
chưa từng tham gia nhóm này.
Luận văn tiến sĩ năm 1959 của ông "Cấu trúc không
gian trong một đô thị lớn", một sự diễn giải cấu trúc đô thị qua
bản chất những vận động của con người đi và về từ nhà đến nơi làm việc."Dự án cho Tokyo
1960" là câu trả lời lôgíc của nhóm Kenzo Tange cho các vấn đề này,
đưa ra suy nghĩ về bản chất cấu trúc đô thị có thể phát triển và thay
đổi. Nó nhận được sự quan tâm rộng lớn trên toàn thế giới vì ý tưởng mới
lạ của nó trong việc phát triển thành phố ra vịnh, sử dụng các cầu, các
hòn đảo nhân tạo, các bến đỗ nổi và các cấu trúc lớn.
Một dự án thiết kế và quy hoạch đô thị khác được bắt đầu năm
1967 cho quận Fiera, Bologna, Italy và một đô thị mới với dân số 60000
tại Catania, Italy. Với những hoạt động của ông tại Italia, quả không
ngạc nhiên khi Olivetti đã lại mời ông thiết kế trụ sở trung tâm của họ
tại Nhật Bản.
Kenzo
Tange đã nắm được tinh thần của sự phát triển nhanh chóng của Nhật Bản
với công trình đột phá Sân vận động Olympic Tokyo năm 1964, đã thường
được mô tả như một trong những công trình kiến trúc đẹp nhất được xây
dựng của thế kỷ 20.Với công trình nhà thờ thánh Mary ở Tokyo, ông đã đi
thăm một vài nhà thờ Gothic thời Trung cổ. Ông nói:? Sau khi
trải nghiệm sự trang nghiêm hướng tới thiên đường và các không gian
thần bí không tả xiết, tôi bắt đầu tưởng tượng ra các không gian mới, và
muốn sáng tạo ra chúng bằng các phương tiện kỹ thuật hiện đại?.
Trung tâm báo chí , phát thanh và truyền hình Yamanishi ở
Koku, Nhật Bản đã được Kenzo Tange sử dụng nhiều lý thuyết mới - các
lồng thang hình trụ, các thang máy, điều hòa không khí và hệ thống điện,
các không gian chiều đứng chúng liên kết được ví như các tòa nhà dọc
theo một con phố. Đôi chỗ được để rỗng và một số có chức năng. Các không
gian trống giữa các tầng đóng vai trò như các terrace và các vườn trên
mái có thể đóng lại khi cần thiết.
Khách
sạn Hoàng tử Akasaka ở Tokyo
đã trở thành một mốc quan trọng. Các công trình khác gồm trung tâm
Sogetsu, toà nhà Hanae Mori, bảo tàng lịch sử quận Hyogo, trường học
Tohin, trung tâm văn hóa quận Ehime.
Đầu những năm 1970, với chủ đề "Sự hài hoà và
tiến bộ của con người", Kenzo Tange đã đảm nhận việc thiết kế kiến
trúc cho EXPO 70 và quảng trường nơi diễn ra liên hoan. Mơ ước của Kenzo
Tange thường rất tham vọng, gồm cả việc thiết kế lại các đường phố
(theo ông là) bừa bãi và lộn xộn của Tokyo.
Trong tất cả các dự án của ông đều có một chủ đề được lặp lại
mà đã được Kenzo phát biểu thành lời: "...Kiến trúc phải
chứa đựng điều gì đó lôi cuốn trái tim con người, nhưng thậm chí ngay
lúc đó, hình dạng cơ bản, không gian và diện mạo công trình vẫn phải
lôgíc. Các tác phẩm sáng tạo trong thời đại của chúng ta phải được thể
hiện như một sự hợp nhất của công nghệ và tính nhân bản. Vai trò của
truyền thống như chất xúc tác, cái thúc đẩy một phản ứng hoá học, nhưng
không thể tìm thấy được trong kết quả cuối cùng. Truyền thống có thể,
chắc chắn vậy, tham dự vào công cuộc sáng tạo nhưng riêng bản thân nó
thì không mang tính sáng tạo...".
Vào năm ông nhận giải Pritzker, Kenzo Tange đã công bố dự án
cho Liên hợp thị chính Tokyo.
Khu liên hợp bao gồm một sảnh hội nghị, quảng trường thành phố, một
công viên và hai tòa tháp.
Tháp đôi
của tòa thị chính Tokyo, quận Shinjuku-ku, Tokyo, Nhật Bản
Giám
khảo giải Pritzker 1987 đã có những lời nhận xét về ông như sau:
"...Có được tài năng, nghị lực và một sự nghiệp
dài lâu đáng kể, một người có thể vượt lên, từ kẻ khai phá đất mới thành
một nhân vật kinh điển. Đó chính là phúc phận của Kenzo Tange, người mà
trong gần tám thập niên của mình, ông đã nổi tiếng như một kiến trúc sư
tầm cỡ thế giới. Cùng với việc hành nghề thực tiễn, ông cũng là nhà lý
thuyết kiến trúc tiên phong và là một giáo sư có uy tín, trong các học
trò của ông có các kiến trúc sư nổi tiếng Fuhimiko Maki và Arata
Isozaki. Công trình sân vận động cho Thế vận hội Tokyo năm 1964 của ông
thường được mô tả như một trong số các công trình đẹp nhất được xây dựng
trong thế kỷ 20. Bắt đầu một thiết kế, Kenzo Tange hướng đến các hình
khối làm rung động trái tim chúng ta bởi chúng dường như hiện ra từ quá
khứ được ghi nhớ nhạt nhòa xa xưa nào đó và, đến giờ vẫn thật sự hấp dẫn
đến nghẹt thở...".
Quảng
trường Italia- Quận 13, Paris
Trụ sở hãng truyền hình Fuji
Là một người đàn ông thanh nhã và ăn nói nhỏ nhẹ, trong trang
phục kẻ sọc nhỏ tuyệt hảo, Kenzo Tange mở rộng công việc bằng việc thuê
130 kiến trúc sư trên toàn thế giới.Từ những năm 70 đến đầu những năm
80, tác phẩm của Kenzo Tange phát triển trên 20 quốc gia toàn thế giới:
Trung Quốc, Singapore, Úc, Malaysia, Nê-pan, Ả rập Xê-út, Iran, Cô-oét,
Nigiêria, Italia và Nam Tư... Tiêu biểu cho thời kỳ này là thiết kế
trung tâm OUB (1985) và UOB Plaza (1995), với chiều cao 280m đã ?xác
định lại? đường chân trời ở Singapore. Cũng khoảng năm 1985 đến 1991,
theo yêu cầu của thị trởng Paris,Chirac (nguyên tổng thống Pháp), Kenzo
Tange đã đề xuất dự án tái thiết Place d?Italie, một quảng trường với
đường kính gần 200m, phía nam sông Sein, liên kết Paris từ đông sang
tây. Nó phục hồi trật tự giữa không gian cũ và mới, đồng thời làm sống
lại phần phía đông của thành phố.
Chỉ có 2 dự án của Kenzo Tange được hoàn thành tại Mỹ là công
trình mở rộng bảo tàng nghệ thuật Minneapolis năm 1975 và toà nhà AMA
tại Chicago năm 1990. Bảo tàng nghệ thuật Minneapolis nguyên thiết kế năm 1911 của
McKimMead và White theo phong cách tân cổ điển. Việc mở rộng hoàn thành
với các cánh công trình đối xứng, tăng gần gấp đôi diện tích ban đầu là
120000 foot vuông.
Tuy nhiên, các tác phẩm bằng bêtông khổng lồ của ông cũng đã
từng bị phê bình như những vật chướng mắt vào sau những năm 1970 khi các
kiến trúc tương tự trên toàn cầu bị chỉ trích.
Kenzo Tange nhận được nhiều giải thưởng các loại, như giải
Ashahi 1964, huân chương văn hóa năm 1980, giải Pritzker 1987 và giải
thưởng của Hội nghệ thuật Nhật Bản năm 1993, huy chương vàng RIBA, AIA
và Viện hàn lâm kiến trúc Pháp.
Mặc dù được ca ngợi nhiều về những thiết kế, Kenzo Tange đã
không thiết kế ngôi nhà của chính mình, ngôi nhà rộng 2150 feet vuông
gần trung tâm Tokyo.
"Tôi quyết định không thiết kế ngôi nhà của mình bởi vì vợ con tôi có
thể sẽ phàn nàn về nó", có lần ông đã nói.
Ông đã ra đi, theo những tiếng chuông ngân từ Hiroshima, để
lại người vợ Takako và con trai, kiến trúc sư Noritaka, 47 tuổi. Người
kiến trúc sư tài hoa trút hơi thở ở tuổi 91.